Będzie jej brakowało. W domu, w muzeum, w mieście, na Zawodziu, w Russowie i na wszystkich folklorystycznych festynach. Anna Jabłońska-Ważny, kustosz Działu Etnografii Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, nie żyje. Miała 55 lat.

Była znawczynią tematu, etnograficzną duszą muzeum. Należała do tych ludzi, którzy chętnie dzielili się swoją wiedzą. Dziennikarze wiedzieli, że panią Annę Jabłońską-Ważny warto poprosić o rozmowę, bo ona zawsze miała do powiedzenia coś interesującego. W pierwszym wrażeniu oschła, po bliższym poznaniu okazywała się życzliwym człowiekiem. Darem opowiadania zjednywała sobie ludzi. O krzyżach, kapliczkach, przydrożnych figurach, ludowych obrzędach, pieśniach, ziołach mówiła w sposób przystępny, barwny, żywy. Ukochała sobie etnografię i w tej dziedzinie w mieście nad Prosną nie miała sobie równych. Stworzyła ekspozycję tradycyjnego budownictwa ludowego Ziemi Kaliskiej przy Dworku Marii Dąbrowskiej w Russowie. Cyklem plenerowych festynów etnograficznych cyklicznie organizowanych w tym miejscu udowodniła, że „ludowość” może być ciekawa. W Kaliszu najczęściej można było ją spotkać na Zawodziu, np. podczas Jarmarków Archeologicznych za ladą kramiku z ziołami i malarstwem na szkle. Zaplatając wianki, opowiadając o ludowych świątkach i innych „nieuczonych” sposobach na choroby była w swoim żywiole. - W organizacji plenerowych imprez ludowych była nieoceniona – mówi Andrzej Zmyślony. Kawałek siebie nasza etnografka zostawiła w XVIII-wiecznej, pobielonej chacie przeniesionej ze Starego Miasta do grodziska na Zawodziu. Wystrój wnętrza, sucho nazywany ekspozycją, jest także jej zasługą. Wokół chaty latem pleni się (bo rośnie w sposób nieuporządkowany, a więc się pleni) ziołowo-kwietny ogródek – radość Ani.

Z zakresu swoich studiów niewątpliwie uczyniła sztukę. Często udzielała etnograficznych konsultacji, m.in. pomagała Centrum Kultury i Sztuki przy tworzeniu scenariuszy wybranych przedstawień cyklu „Kalendarium polskie”.

Fot. Karina Zachara

W Muzeum Okręgowym Ziemi Kaliskiej zdążyła zrealizować ponad dwadzieścia wystaw czasowych z zakresu szeroko pojętej kultury regionu i jego historii. Przed dwoma laty wydarzeniem w Wielkopolsce okazała się ta poświęcona ceremoniom pogrzebowym pt. „Vanitas, czyli u kresu ziemskiej pielgrzymki człowieczej”, przygotowana wspólnie z Barbarą Kowalską. 2008 był rokiem realizacji marzeń - przyniósł dwie istotne publikacje. W trzech zeszytach zamkniętych wspólnym tytułem „Folklor Ziemi Kaliskiej – żywy głos tradycji” Anna Jabłońska-Ważny pisze o obrzędach dorocznych, weselnych oraz pieśniach powszechnych. Kwintesencja znajduje się na końcu – płyty CD z unikalnymi nagraniami z lat 50. XX w. zebranymi w kaliskich wsiach przez poznańskiego etnomuzykologa Jarosława Lisakowskiego. W tym samym roku ukazały się „Klejnoty pejzażu Ziemi Kaliskiej. Krzyże, kapliczki, figury przydrożne” jako pokłosie projektu, podczas którego przebadano kilkaset miejscowości. Bogato ilustrowane wydawnictwo zostało opatrzone merytorycznym komentarzem i wyposażone w wykaz istniejących obiektów kultu ludowego. Możemy być pewni, że dla wszystkich kolejnych pokoleń „Klejnoty pejzażu…” Anny Jabłońskiej-Ważny będą niezastąpionym przewodnikiem i dowodem siły charakteru autorki. Wśród ujętych w publikacji 251 pozycji znalazło się 77 krzyży, 89 kapliczek i 85 figur przydrożnych z powiatów kaliskiego, ostrowskiego, części pleszewskiego, krotoszyńskiego i ostrzeszowskiego. Kultura religijna pani etnograf zawsze była najbliższa. Jej chciała poświęcić swój doktorat. Pracę przerwała nieuleczalna choroba.

Fot. Iwona Cieślak

W kaliskim muzeum przepracowała 30 lat. W drzwiach placówki stanęła po raz pierwszy jeszcze jako studentka etnografii Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego.
- Odeszła z muzeum postać, która nadawała ton i koloryt miejscowemu środowisku muzealników. Ania miała dwa marzenia: udokumentować przydrożne krzyże, figurki i kapliczki Ziemi Kaliskiej oraz drugie - stworzyć prężną ekipę etnografów w kaliskiej placówce. Jedno z nich zabrała ze sobą. Będzie jej brakowało - wspomina Andrzej Zmyślony.

W 2002 r. została uhonorowana doroczną nagrodą Prezydenta Miasta Kalisza w dziedzinie kultury.

Anna Jabłońska-Ważny zmarła w nocy 9 grudnia 2010. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w czwartek, 16 grudnia o godzinie 13.15 w Kościele pw. Błogosławionej Matki Teresy z Kalkuty, na osiedlu Ogrody, a później na Cmentarzu Komunalnym.

Tekst: Anna Tabaka,

http://www.kalisz.pl/portal.php?aid=news&news=12919881234d022c9bb6d15

Nowe fakty kaliskie, środa, 15 grudnia 2010